2009 Ποπ και Ροκ

Αν μπεις στη διαδικασία να το «φιλοσοφήσεις», θεωρείς τον εαυτό σου δημοτικό, λαϊκό ή έντεχνο τραγουδιστή;

Δε χρειάζεται και καμιά φιλοσοφία. Δημοτικός και λαϊκός δεν είμαι σίγουρα. Μάλλον στο έντεχνο ανήκω. Παρεξηγημένη όμως έννοια το έντεχνο. Επινοήθηκε για να διαφοροποιήσει τα αστικά τραγούδια των δημιουργών από τα λαϊκά και τα δημοτικά. Αργότερα, με την άνθιση των ΜΜΕ, άρχισε να σημαίνει το τραγούδι που στηρίζεται στην καλλιτεχνική του αξία για να υπάρξει, κι όχι στην προβολή του από αυτά. Τώρα που οι περισσότεροι, «εμπορικοί» και «έντεχνοι» χρησιμοποιούμε πάνω-κάτω τους ίδιους τρόπους προβολής, τι διαφοροποιεί αυτούς τους δύο κόσμους; Θα μου πείτε: η ποιότητα. Και τι είν' αυτό; Μετριέται; Ή μήπως η αλήθεια; Πόση αλήθεια έχει κρύψει μέσα του το σκυλάδικο και πόση ανοησία, φτήνια και ψέμα το έντεχνο; Δεν πιστεύω λοιπόν στις κατηγοριοποιήσεις της μουσικής. Ακούω ό,τι μπορεί να μου μιλήσει, να με συγκινήσει, να με αλλάξει, να με προχωρήσει. Οι ταμπέλες στη μουσική (το ελληνικό, το ξένο, το ροκ, το ποπ, το λαϊκό και όλες οι υποδιαιρέσεις τους) βόλεψαν πολύ τη μουσική βιομηχανία, αφού έτσι μπόρεσαν οι διαφημιστές και οι διάφοροι παράγοντες να κατηγοριοποιήσουν τον κόσμο, κάνοντας πιο εύκολη τη δουλειά τους, χωρίζοντάς τον σε μουσικά είδη σαν να πρόκειται για ποδοσφαιρικές ομάδες, προσδίδοντάς του ακόμα και ταξικά, κοινωνιολογικά, ηλικιακά ή πνευματικά χαρακτηριστικά. Σαν ακροατής και σαν δημιουργός μένω έξω απ' αυτό. Καλό λοιπόν το ροκ, μιας που το περιοδικό σας μ' αυτό κυρίως ασχολείται. Καλό όμως όταν σου ανοίγει δρόμους, όταν σε προχωρά και όταν σε κρατά ανοιχτό σε ο,τιδήποτε σημαντικό έρχεται από αλλού. Όταν δεν γίνεται φυλακή, ιδεολογία, αποκλειστικότητα και πνευματική ταφόπλακα.

 

Στην αρχή της καριέρας σου, πώς και σε κέρδισε αποκλειστικά το τραγούδι; Σχολίασέ μου το φαινόμενο των star που εναλλάσσουν τον επαγγελματικό τους προσανατολισμό από πεντάγραμμο σε σανίδι ή πλατό κι αντίστροφα.

Αγάπησα τη μουσική και τη λογοτεχνία από πολύ μικρή ηλικία. Και αμέσως μετά αγάπησα το παιδί τους, το τραγούδι. Άκουγα, μελετούσα κιθάρα και τραγουδούσα μόνος στο δωμάτιό μου που το έβλεπα ν' αλλάζει από παιδικό σε εφηβικό, και αργότερα σε φοιτητικό, για ώρες καθημερινά. Ποτέ δεν πίστεψα όμως πως αυτή θα γινόταν η κύρια ενασχόληση της ενήλικης ζωής μου. Σπούδασα θέατρο και δούλεψα στην τηλεόραση με σκοπό να μαζέψω χρήματα ώστε να φύγω στο εξωτερικό για σκηνοθεσία κινηματογράφου, σχέδιο που διέκοψε η κυκλοφορία του πρώτου δίσκου. Στο θέατρο έπαιξα μόνο σε δύο παραστάσεις στην Επίδαυρο κι αυτό ήταν όλο. Οι ηθοποιοί που θαυμάζω είναι ηθοποιοί 24 ώρες το 24ωρο. Δεν ασχολούνται μ' αυτό περιστασιακά. Ακόμα κι αν δεν τους δίνεται η ευκαιρία να παίζουν συχνά, αυτοί μελετούν, βλέπουν, δουλεύουν τον εαυτό τους πάνω στην τέχνη τους. Εγώ, έχοντας τη μουσική σαν κύρια μελέτη, δεν θα μπορούσα να το κάνω, οπότε το άφησα τελείως. Τώρα, κάτι απόπειρες, κυρίως με σκοπό εμπορικό, τραγουδιστές να εμφανιστούν στο θέατρο και κυρίως στο σινεμά σαν ηθοποιοί, παίζοντας συνήθως τον εαυτό τους, τις πιο πολλές φορές έχουν μέτριο ή κακό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.

 

Video-clip και airplay. Τα θεωρείς απαραίτητη προϋπόθεση για το ξεκίνημα της σταδιοδρομίας ενός μουσικού;

Δεν υπάρχουν «απαραίτητες προϋποθέσεις». Ίσως κάποια πράγματα να βοηθάνε στην απόκτηση μιας αναγνωρισιμότητας, πολλές φορές όμως έχουν και το κόστος τους. Δε μου αρέσει η λέξη «σταδιοδρομία». Προτιμώ το «πορεία». Η σταδιοδρομία εμπεριέχει τον αγώνα δρόμου, το λαχάνιασμα, την προσπάθεια να βγεις πρώτος με κάθε τίμημα. Όσο πιο γρήγορα τρέχεις τόσο πιο σύντομα φτάνεις στο τέρμα, χωρίς να έχεις προλάβει να δεις τίποτα γύρω σου. Η τέχνη δεν είναι πρωταθλητισμός. Εγώ έγινα γνωστός σε πολύ μικρή ηλικία, μέσα από μια προβολή που συχνά από αδιαφορία, ευγένεια ή ανημπόρια ακολουθούσα. Μια νέα, «φρέσκια» όπως λένε (σα να πρόκειται για αγγουράκι) παρουσία, τους βόλευε ποικιλοτρόπως, όπως βόλευε και την «καριέρα» μου. Αυτό μόνο κούραση μου έφερνε, αποστροφή για τον εαυτό μου και θαυμαστές που το τελευταίο πράγμα που τους ενδιέφερε ήταν η δουλειά μου, πράγμα που με κούραζε ακόμα περισσότερο. Ευτυχώς το είδα νωρίς και το σταμάτησα όσο μπορούσα, επίσης με μεγάλο κόστος. Τώρα με τον καινούργιο δίσκο, παρασύρθηκα πάλι, πλακώθηκα –καλή ώρα- στις συνεντεύξεις. Σας υπόσχομαι μακρά εξαφάνιση το συντομότερο.

 

Σου έχει τύχει να κάνεις δουλειά που δεν την έχεις αγαπήσει (αφενός καλλιτεχνικά αλλά και μη); Μπορείς να μου περιγράψεις τα συναισθήματα που σου προκαλούσε;

Είμαι από τους ελάχιστους τυχερούς που δεν έχουν «δουλέψει» ποτέ. Ποτέ δεν είπα «πάω στη δουλειά». Κι αυτό είναι ευλογία μεγάλη. Κάθε τι που έκανα και κάνω, το αντιμετωπίζω με ενδιαφέρον και αγάπη σαν να είναι το σημαντικότερο πράγμα του κόσμου.

 

Βαριέσαι εύκολα στη ζωή σου ή σου αρέσει να ριζώνεις;

Έχω σταθερούς συνεργάτες, μουσικούς και τεχνικούς, από την αρχή της πορείας μου. Είμαστε πια μια παρέα αγαπημένων ανθρώπων, ξέρουμε όλοι τα καλά και τα στραβά μας, γελάμε μ' αυτά και προσπαθούμε να τα αξιοποιήσουμε. Δύσκολα αλλάζω συνεργάτες. Θα έλεγα λοιπόν πως ριζώνω. Απ' την άλλη, έχω ζήσει σε 6 διαφορετικά σπίτια και 5 διαφορετικά μέρη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, τα τελευταία 8 χρόνια. Τι να πω;

 

Αν ήσουν αναγκασμένος να διαλέξεις σε τι θα κατέληγες ανάμεσα στο να τραγουδάς ή να παίζεις κιθάρα (κι άλλα μουσικά όργανα);

Ποτέ δεν θαύμασα τους τραγουδιστές. Σαν έφηβος, δεν υπήρχε ούτε μια αφίσα τραγουδιστή στο δωμάτιό μου. Μόνο συγκροτήματα (έτσι λέγαμε τα groups τότε) και φωτογραφίες ή πορτραίτα συνθετών. Στον τοίχο συνυπήρχαν αρμονικά οι Maiden, ο Μπαχ κι ο Σαββόπουλος. Θαυμάζω απεριόριστα τους μουσικούς, θα ήθελα πολύ να είμαι καλός οργανοπαίχτης αλλά είμαι μέτριος κιθαρίστας και κακός σε πολλά άλλα όργανα. Παίζω τις κιθάρες στους δίσκους και στις συναυλίες μου μόνο γιατί ξέρω ακριβώς τι θέλω να ακουστεί. Το ίδιο κάνω και με άλλα όργανα. Η φωνή πάντως, πρέπει να το αναγνωρίσουμε, είναι το μόνο όργανο που βρίσκεται μέσα στο ίδιο το σώμα, καθώς και το μόνο που εκφέρει λόγο. Αυτά τα δύο στοιχεία τη βάζουν σε άλλη κατηγορία απ' τα μουσικά όργανα. Σ' ένα live ή σ' ένα δίσκο όμως, μόνο αν σεβαστεί τα υπόλοιπα όργανα μπορεί να σταθεί, μόνο αν λειτουργήσει σαν μέρος του συνόλου, μόνο αν κατανοήσει το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται, μπορεί να εξυπηρετήσει το λόγο και τη μουσική κι αυτό είναι κάτι που οι έλληνες τραγουδιστές ξεχνάμε συχνά.

 

Ως δημιουργός σε ποιο βαθμό νιώθεις τη δουλειά σου βιωματική;

Σε μεγάλο βαθμό. Δεν παλεύω όμως να αποθηκεύσω τις εμπειρίες μου στα τραγούδια. Το τραγούδι δεν είναι αποθήκη εμπειριών. Είναι και γεννήτρια εμπειριών. Το λέω συχνά και το πιστεύω. Πολλές φορές έγραψα κάτι ακριβώς επειδή δεν το έζησα. Κι άλλες φορές έζησα πράγματα μόνο γιατί τα έγραψα.

 

Πιστεύεις στο πεπρωμένο, την ικανότητα (ταλέντο+δουλειά) ή την τύχη;

Δεν πιστεύω στο πεπρωμένο. Πιστεύω όμως πως όποιος έχει ταλέντο, που κατά τη γνώμη μου δεν είναι τίποτ' άλλο από μια ευκολία σε κάτι, όρεξη για δουλειά και τύχη, είναι πολύ πιθανό να έχει αποτέλεσμα. Ειδικά αν διαθέτει ένα ακόμα στοιχείο: χαρακτήρα.

 

Προτιμάς την περίοδο πριν την κυκλοφορία ενός δίσκου (σύνθεση, πρόβες, ηχογράφηση) ή τη live περιοδεία που ακολουθεί;

Η διαδικασία της δημιουργίας ενός δίσκου περνά από πολλά στάδια. Πρώτο είναι το απόλυτα μοναχικό στάδιο του να γραφτούν τα τραγούδια και να δουλευτούν μέχρι να γίνεις μέρος τους, κι αυτά μέρος δικό σου. Μετά έρχεται η επίσης μοναχική διαδικασία της ενορχήστρωσης. Μετά βρισκόμαστε με το Βαγγέλη Λάππα, φίλο, ηχολήπτη, παραγωγό και συνοδοιπόρο, κοιτάμε το υλικό και σχεδιάζουμε πώς θα γίνει η ηχογράφηση. Κάνουμε όλη την προετοιμασία μαζί. Ξαφνικά γινόμαστε δύο λοιπόν. Και φτάνει η μέρα που έρχεται να γράψει ο πρώτος μουσικός. Οπότε γινόμαστε τρεις. Έρχονται τα μεγαλύτερα σύνολα, γινόμαστε ακόμα περισσότεροι. Και, τέλος, έρχεται η στιγμή που πρώτη φορά θα παρουσιάσεις το καινούργιο τραγούδι ζωντανά, η στιγμή που θα λειτουργήσει ξαφνικά μπροστά και μέσα σ' ένα σύνολο εκατοντάδων ή χιλιάδων θεατών. Από την απόλυτη μοναχικότητα στο απόλυτο μοίρασμα. Είναι μαγικό πράγμα.

 

Οι πωλήσεις πόσο ενδιαφέρουν; Φοβάσαι την αποτυχία;

Έμαθα στις μεγάλες πωλήσεις από μικρός. Κακόμαθα. Είμαστε βέβαια μικρή χώρα και οι μεγάλες πωλήσεις της είναι μηδαμινές. Παρ' όλα αυτά όμως συνήθισα να πουλάνε οι δίσκοι μου σχετικά πολύ. Πιθανόν αυτό να έγινε υποσυνείδητα και το μέτρο της αποδοχής της εργασίας και της ζωής μου από τους άλλους. Κι αυτό είναι επικίνδυνο. Είμαι σίγουρος πως θα έρθει η εμπορική αποτυχία. Και την περιμένω σαν ένα σχολείο που πρέπει να περάσω. Να μετρήσω τις αντοχές μου και να σταματήσω να μιλώ εκ του ασφαλούς. Πραγματική αποτυχία όμως θα θεωρήσω τη στιγμή που θα βγάλω ένα δίσκο ή θα κάνω μια συναυλία για οικονομικούς μόνο ή για άλλους μη καλλιτεχνικούς λόγους. Όταν θα βγάλω ένα αποτέλεσμα για να αρέσει κι όχι για να συνεχίσει το δρόμο μου.

 

Σε τρόμαξε η επιτυχία στην αρχή της καριέρας σου; Βοήθησε ή δυσκόλεψε την προσωπική σου ζωή;

Είναι αλήθεια πως πέρασα δύσκολα τα πρώτα χρόνια. Τα πρώτα δύο μάλιστα, κλεινόμουν στο σπίτι και δεν ήθελα να βγω ούτε στο περίπτερο. Υπήρχε μια αγένεια στους ανθρώπους, «γεια σου ρε μεγάλε», «ρε σεις, ο Αλκαίος!», «τι, δεν έχεις αυτόγραφα;», «εσύ δεν είσαι ο..., ο..., πες ποιος είσαι» κλπ. Κοριτσάκια μαθημένα να ουρλιάζουν και να συμπεριφέρονται μ' ένα συγκεκριμένο τρόπο σε κάθε «γνωστό», να θέλεις ν' ανοίξει η γη να σε καταπιεί, μια αίσθηση ότι όλοι σε ξέρουν ενώ εσύ δεν ξέρεις τίποτα για τον εαυτό σου. Ανήκω και σε μια γενιά που έχει μεγάλη ενοχή μπροστά στην επιτυχία. Έπαιρνα εφημερίδα κι έβλεπα μέσα τον εαυτό μου να λέει βλακείες. Όλοι νόμιζαν πως ήμουν πάμπλουτος, σα να δούλευα στην παραλιακή, ενώ εγώ ζούσα για χρόνια χωρίς θέρμανση σ' ένα χαλαμάντουρο και σε κάτι φοιτητικά διαμερίσματα, ενώ ελλείψη αυτοκινήτου τραγουδούσα πάντα κρυολογημένος απ' το παπί. Σα να φορούσα μια μάσκα που προσέλκυε τα βλέμματα, το χαβαλέ και την αδιακρισία των υπολοίπων. Είτε με θαύμαζαν είτε με έφτυναν το ίδιο μου έκανε. Αυτό τέλειωσε σχετικά νωρίς. Έγιναν όλοι πιο διακριτικοί, πιο συγκρατημένοι. Τώρα με σταματούν στο δρόμο καμιά φορά για να μου πουν δυο ανθρώπινες κουβέντες, ένα ήσυχο σχόλιο, καλό ή κακό. Αυτό μου δίνει χαρά.

 

Αυτόγραφα δίνεις/ζητούσες;

Υπογράφω καμιά φορά σε κανένα χαρτάκι μετά τη συναυλία, αν κάποιος θέλει ένα ενθύμιο. Τα πιο πολλά παιδιά τώρα θέλουν να βγούμε φωτογραφία στο κινητό. Μικρός είχα πάρει αυτόγραφο απ' το Σαββόπουλο. Το έχω ακόμα.

 

Στα 17 σου τι ονειρευόσουν;

Να γίνω τραγουδοποιός.

 

Έχεις το κοινό που σου αξίζει;

Νομίζω πως έχω μεγαλύτερο κοινό απ' αυτό που μου αξίζει. Και δεν το λέω από σεμνότητα αλλά από αυταρέσκεια: Θέλω να φαντάζομαι πως μου αξίζει ένα μικρότερο και πιο συμπυκνωμένο κοινό, που να αποτελείται αποκλειστικά από ανθρώπους που έρχονται να ακούσουν. Το μεγαλύτερο μέρος του κοινού συμμετέχει ενεργειακά σ' αυτό που συμβαίνει. Και τους ευγνωμονώ μέσα μου γι' αυτό. Είναι αυτό το είδος του κοινού που σε αναγκάζει να γίνεις καλύτερος. Ένα άλλο μέρος του κοινού όμως, που ευτυχώς δεν εμφανίζεται πάντα, έρχεται στα live μου για να κάνει κοινωνική έξοδο. Μιλάει την ώρα που παίζουμε, ευελπιστώντας πως θ' ακολουθήσει κάτι πιο γιορταστικό, μετά συνήθως βαριέται, καταλαβαίνει πως έκανε λάθος επιλογή και φεύγει. Άλλες φορές πάλι κάθεται μέχρι τέλους, ταλαιπωρείται και ταλαιπωρεί. Αυτή η έλλειψη ξεκάθαρου δικού μου στίγματος είναι μια προσωπική μου αποτυχία. Δεν μπορείς όμως να τα ελέγξεις όλα σ' αυτή τη ζωή. Ευτυχώς.

 

Ανησυχείς για το ότι μπορεί να είσαι role model;

Μπα, είμαι τόσο εκτός εποχής σαν άνθρωπος που δύσκολα θα με εμπιστευτεί κανείς σαν πρότυπο ζωής. Οι περισσότεροι νομίζω πως με αντιμετωπίζουν ακόμα και γραφικά, σαν ένα έντεχνο φρικιό ή μια «συμπαθή παρουσία», ή σαν φλώρο με ανησυχίες. Αυτό μου δίνει ένα βαθμό ελευθερίας. Όντας ενοχικό άτομο, αν πίστευα πως λειτουργώ σαν πρότυπο, θα σκεφτόμουν δυο φορές πριν κάνω, πριν γράψω ή πριν πω ο,τιδήποτε.

 

Τα τραγούδια σου ανήκουν ή τους ανήκεις;

Δεν είμαι ιδιοκτήτης τραγουδιών. Τα φτιάχνω και μετά τα εκδίδω, άρα τα δίνω σε όποιον μπορεί να τα αγαπήσει ή να τα χρησιμοποιήσει όπως θέλει.

 

Μίλησε μου λίγο για τη «Νεροποντή», περίγραψέ μου τα συναισθήματά σου γι' αυτό κατά την περίοδο γέννησης αλλά και μετά την ολοκλήρωση και κυκλοφορία του.

Η νεροποντή είναι ένας δίσκος με εσωτερικές εντάσεις. Εμπεριέχει εκρήξεις και σημαντικότατα για μένα γεγονότα, κάτω από ένα πέπλο ησυχίας, που τις εντείνει ακόμα περισσότερο. Είναι περισσότερο η ανάμνηση μιας μπόρας παρά η ίδια η μπόρα, ανάμνηση όμως που μου κόβει τα πόδια περισσότερο απ' τη στιγμή που συνέβαινε. Δεν ήθελα να χρησιμοποιήσω τις ευκολίες μου, εντυπωσιασμούς, τεχνητές εντάσεις. Το αυτονόητο ή αναμενόμενο απουσιάζει, όπως απουσιάζει κι απ' την αληθινή ζωή. Χρησιμοποίησα στοιχεία και ήχους, όπως αυτοί της συμφωνικής ορχήστρας ή της χορωδίας σαν αναφορά σε πράγματα που αγαπώ και όχι γιγαντώνοντας καταστάσεις ή παριστάνοντας τον «μεγάλο δημιουργό». Πιστεύω πως μαζί με το «Ο δρόμος, ο χρόνος και ο πόνος», είναι ο πιο ειλικρινής και ουσιαστικός δίσκος μου.

 

Ποια τα συναυλιακά σου σχέδια για το προσεχές καλοκαίρι;

Ελπίζω πως θα κάνουμε μια γερή περιοδεία, παρουσιάζοντας το νέο υλικό, αλλά και το παλαιότερο, κοιταγμένο μέσα από ένα πιο ελεύθερο παίξιμο.


Back