Συνέντευξη στην Ελένη Ξένου

Η μέρα που συναντηθήκαμε ήταν η επομένη των γενέθλιων του. Δεν είχα, βέβαια, ιδέα, εκείνος μου το αποκάλυψε, έτσι όπως μιλούσαμε και λέγαμε τα νέα μας. Μεγαλώσαμε, μου είπε, αμέσως μετά και χαμογέλασε. Κοίταξα ασυναίσθητα τα μαλλιά του που γκριζάρανε, κοίταξα και τα μάτια του που δεν έχασαν ίχνος από την αθωότητα τους και διερωτήθηκα τι άραγε να σημαίνει για τον ίδιο αυτό το μεγάλωμα, σε ποιες ουσιαστικές παραδοχές τον έφερνε και σε ποια ξεκαθαρίσματα. Μήνες τώρα προσπαθούσα να τον συναντήσω, χωρίς αποτέλεσμα. Έτσι είναι, όμως, ο Αλκίνοος. Δεν του αρέσει να μιλάει, αν δεν αισθάνεται πως έχει κάτι καινούργιο να πει. Προτιμά να κινείται αθόρυβα μέχρι να αποφασίσει πως ήρθε η στιγμή να μοιραστεί το αποτέλεσμα των όποιων αναζητήσεων του. Συνέβησαν πολλά στη ζωή του από την τελευταία φορά που βρεθήκαμε (έξι περίπου χρόνια πριν). Έγινε πατέρας δύο κοριτσιών, έκανε 4-5 μετακομίσεις, έγραψε μουσική για θέατρο και χορό, ετοίμασε την «Νεροποντή» (τον τελευταίο του δίσκο), έκανε μια τεράστια περιοδεία στο εξωτερικό για συναυλίες, πήγε για ένα χρονικό διάστημα στην Αγία Πετρούπολη, όπου φοίτησε στο Κονσερβατόριο και τέλος συνέθεσε και παρουσιάσε για πρώτη φορά έργα του για ορχήστρα και χορωδία.

«Θέλεις να σου δείξω κάποια αποσπάσματα από την συναυλία στην Αγία Πετρούπολη;», μου λέει, πριν ακόμα αρχίσουμε την συνέντευξη. Μοιάζει ενθουσιασμένος, «και βέβαια θέλω», του απαντώ, με πάει σε ένα άλλο δωμάτιο, όπου εκεί ο πατέρας του μαζί με τον μοντέρ επιλέγουν σκηνές, ξαφνιάζομαι ευχάριστα βλέπωντας τις εικόνες και εκείνη την στιγμή είναι που συνειδητοποιώ πόσο ουσιαστικό είναι αυτό το βήμα που έχει κάνει. Ο ίδιος, μου ομολογεί αργότερα, πως τα έξι αυτά χρόνια που πέρασαν ήταν τα πιο δημιουργικά της ζωής του. Και αυτή η παραδοχή με κάνει να αισθάνομαι πως άξιζε τον κόπο, ο καιρός που περίμενα για να τον ξανασυναντήσω.

«Είναι ξέρεις μια πολύ σημαντική στιγμή για μένα» μου λέει ενώ κοιτάμε τις εικόνες από την συναυλία στην Αγία Πετρούπολη.

Σημαντική με ποια έννοια;

Με την έννοια ότι η κλασσική μουσική είναι το είδος μουσικής που αγάπησα από παιδί και την αγαπούσα και την μελετούσα για χρόνια.

Κλασσική μουσική άκουγες μικρός;

Η δισκοθήκη στο σπίτι μας αποτελείτο στο μεγαλύτερο της μέρος από αυτό το είδος, γιατί άρεσε πολύ στο πατέρα μου. Και αργότερα, στο ωδείο, κλασσική μουσική μελετούσα. Aλλά και όταν σταμάτησα το ωδείο συνέχισα να την μελετώ από μόνος μου. Πριν από πέντε χρόνια, πήγα στην Ρωσία, όπου έκανα για κάποιους μήνες μαθήματα σύνθεσης. Και τώρα αισθάνομαι ότι είναι σημαντική η στιγμή, γιατί αυτές οι μουσικές που έγραψα, κλέβωντας χρόνο και από την τραγουδοποιητική μου παρουσία και από την προσωπική μου ζωή, παίζονται για πρώτη φορά στον τόπο μου. Με αυτή την έννοια το λέω, λοιπόν, και όχι γιατί θεωρώ αυτού του είδους τη μουσική σημαντικότερη από την τραγουδοποιία.

Θα ήταν περίεργο να πίστευες, εσύ ειδικά, κάτι τέτοιο...

Σίγουρα. Ίσα-ίσα που αισθάνομαι ότι το τραγούδι είναι μια ιερή τέχνη, η οποία υπάρχει ως βασική ανάγκη του ανθρώπου, από την προϊστορία μέχρι σήμερα κι απ' τη γέννηση ως το θάνατο. Τα έργα κλασικής μουσικής, τα γεννά κι αυτά η ίδια ανάγκη. Γι' αυτό και παίζω και τραγουδώ ο ίδιος στη σκηνή, σ' αυτές τις συναυλίες. Δεν αποσυνδέω αυτά τα έργα από την ως τώρα πορεία μου. Και, σίγουρα, δεν πιστεύω σε καμία περίπτωση πως το τραγούδι είναι «μικρότερη» τέχνη από την κλασική μουσική.

Τόσα χρόνια όμως παραμέριζες την ανάγκη σου να ασχοληθείς με την σύνθεση κλασσικής μουσικής;

Όχι, γιατί αυτή η ανάγκη μου ήταν πάντα πρωταγωνίστρια. Σ' αυτήν αφιέρωνω τον ίδιο χρόνο και ενέργεια, που αφιερώνω και στα τραγούδια ή στις συναυλίες. Ξενυχτώντας πολύ, διαβάζοντας, ακούγοντας, γράφοντας...

Μόνος σου; Χωρίς δάσκαλο;

Ναι. Θεωρώ τον εαυτό μου αυτοδίδακτο σε αυτή την τέχνη και να σου πω την αλήθεια, σαν άνθρωπος, μόνο έτσι μπορώ να λειτουργήσω. Μου είναι πολύ δύσκολο να μπω στο πρόγραμμα το ακαδημαϊκό, δεν τα κατάφερα ποτέ μου να είμαι σωστός και τακτικός μαθητής ή φοιτητής. Μελετώ όταν νιώθω πως έχω κάτι μέσα μου και θέλω να το βγάλω, αλλά δεν έχω τα εργαλεία. Πώς να στο εξηγήσω.....Ακούω πράγματα μέσα μου, αισθάνομαι την παρουσία ήχων...Και στο τραγούδι, με τον ίδιο τρόπο λειτουργώ. Τα τραγούδια τα γράφω γιατί θέλω να τα ακούσω. Δεν τα γράφω γιατί θέλω να εκφραστώ ή γιατί έχω έμπνευση. Δεν είναι έτσι.

Πώς είναι δηλαδή;

Γράφω ένα τραγούδι γιατί, ενώ θέλω να το ακούσω, δεν υπάρχει. Λειτουργώ σαν ακροατής. Είναι όπως όταν χρειάζεσαι κάτι που δεν υπάρχει και αναγκάζεσαι να το κατασκευάσεις.

Νιώθεις το ίδιο και όταν γράφεις συμφωνική μουσική;

Ναι. Είναι όπως όταν ονειρεύεσαι έναν άνθρωπο που δεν τον έχεις δει ποτέ και ψάχνεις να τον βρεις στην πραγματικότητα.

Γι' αυτό πήρες και την απόφαση να πας στην Ρωσία;

Πήρα από νωρίς την απόφαση ότι θα είμαι ημιμαθής (γέλια). Και σου εξήγησα τους λόγους. Στην Ρωσία, λοιπόν, δεν πήγα για να γίνω ο νέος Σοστακόβιτς, ούτε γιατί ήλπιζα πως αν μελετήσω σωστά τα επόμενα τριάντα χρόνια, θα καταφέρω να γίνω ο γέρος-θαύμα, σε αντίθεση με το παιδί θαύμα που δεν υπήρξα.

Τι αναζητούσες πηγαίνοντας εκεί;

Να κατανοήσω κάποια πράγματα, να εξοικειωθώ με κάποιες λειτουργίες, τεχνικές και καλλιτεχνικές, να λύσω απορίες μου και να δημιουργήσω καινούργιες.

Κάπου διάβαζα πως δάσκαλος σου εκεί είναι ένας πολύ σπουδαίος μουσικός.

Ο Μπορίς Τίσενκο. Πολύ σπουδαίος. Είχα τη μεγάλη τύχη να γνωρίσω τον Κύπριο συνθέτη Αντρέα Μουστούκη, ο οποίος σπούδασε σε αυτό τον δάσκαλο και πάντα μου τον ανέφερε. Έτσι αποφάσισα να πάω κοντά του. Επίσης, αγαπούσα πολύ την Ρωσία. Τη λογοτεχνία της, τη μουσική της, τον πολιτισμό της. Έχω και αδυναμία στον Ντοστογιέφσκι, οπότε όλα αυτά συνηγόρησαν ώστε να βρεθώ εκεί. Ήταν επίσης μια ευκαιρία να ζήσω κάπου όπου δεν με ήξερε κανένας.

Κι' αυτό πρέπει να λειτούργησε πολύ απελευθερωτικά.

Ναι, ήθελα να αντιμετωπιστώ σαν κανονικός φοιτητής, όπως οι υπόλοιποι, χωρίς να ξέρει κανείς ότι είμαι επαγγελματίας τραγουδοποιός. Στην αρχή, μάλιστα, το έκρυβα και από το δάσκαλο και από τους συμφοιτητές μου.

Μέχρι που αποκαλύφθηκες;

Ναι, μια μέρα ένας κύπριος φίλος, ο συνθέτης Ανδρέας Καμέρης, παλιός μαθητής του, του είπε πως γράφω τραγούδια και αυτός ενθουσιάστηκε. Ήταν, αν θες, και η πρώτη φορά που ένιωσα καλά απέναντι σε κάποιον σημαντικό κλασικό μουσικό, με το γεγονός ότι ασχολούμαι με το τραγούδι. Οι περισσότεροι κλασικοί μουσικοί στην Ελλάδα, αντιμετωπίζουν το τραγούδι σαν κατώτερη τέχνη. Στη Ρωσία ωστόσο αντιμετωπίζεται με σεβασμό.

Τι ήταν το πιο σημαντικό που έζησες μέσα από αυτή την εμπειρία της Ρωσίας;

Ήμουν για 4 συνεχόμενους μήνες στο κονσερβατόριο της Αγίας Πετρούπολης, όπου όλοι ασχολούνται φανατικά και αποκλειστικά με την μουσική, από το πρωί μέχρι το άλλο πρωί, για χρόνια, χωρίς να τους ενδιαφέρει τίποτα άλλο. Διαβάζουν, γράφουν, παίζουν, τρώνε, ξεκουράζονται μέσα στο κονσερβατόριο, και το βράδυ πηγαίνουν στις φοιτητικές τους εστίες, όπου μένουν τρείς-τρείς σε κάθε δωμάτιο, με πολύ στενά κρεβάτια, ένα πιάνο και μια μικρή ντουλάπα.

Τους θαυμάζεις για αυτή την αφοσίωση τους;

Ναι, σίγουρα. Ρώτησα μια συμφοιτήτρια μου αν δυσκολεύεται που ζει έτσι, και μου απάντησε «Αποφάσισα να γίνω μουσικός, άρα πιθανότατα θα είμαι φτωχή στη ζωή μου. Αυτή είναι μια καλή προθέρμανση». Και αυτό μου το έλεγε με χαρά, χωρίς καμιά πικρία.

Έχεις καταλάβει τί είναι αυτό που κάνει κάποιον να είναι τόσο απόλυτα αφοσιωμένος στην τέχνη του;

Είναι μια βαθειά πίστη στην τέχνη, μια βαθειά πίστη ότι το αντίκρυσμα βρίσκεται αλλού και όχι στην υλική ανταμοιβή, ούτε στην δόξα ή στη φήμη. Είναι μια αίσθηση προορισμού, αισθάνονται ότι «αυτός είναι ο προορισμός μου και όταν έρθει η ώρα να κλείσω τα μάτια μου καλό θα είναι να έχω κάνει την διαδρομή για την οποία ήρθα στην ζωή». Και είναι ξεκάθαρο ότι χρησιμοποιούν τον εαυτό τους για να τροφοδοτήσουν την τέχνη και όχι την τέχνη για να τροφοδοτήσουν τον εαυτό τους. Εμείς χρησιμοποιούμε την τέχνη και την βάζουμε αυτή να υπηρετεί τις προσωπικές μας φιλοδοξίες, τις οικονομικές μας ανάγκες, την ανάγκη μας για εξουσία ή για συναναστροφή με την εξουσία. Για κείνους όμως, επειδή περάσαν πολλά, είναι μεγάλο δώρο να μπορέσουν, ήσυχα και ανεμπόδιστα, να κάνουν τη διαδρομή τους.

Είναι θέμα βιωμάτων ή μήπως είναι και θέμα παιδείας;

Είναι και θέμα παιδείας. Εκεί η τέχνη είναι παρούσα στην καθημερινότητα του κάθε ανθρώπου. Η πόλη πχ είναι γεμάτη από αγάλματα λογοτεχνών, συνθετών, ποιητών...Κάθε μέρα, την Άνοιξη, θα δεις ανθρώπους, οι οποίοι πριν πάνε στην δουλειά τους, αφήνουν ένα λουλούδι στο άγαλμα του ποιητή ή συνθέτη που αγαπούν. Μόνο αυτή η κίνηση φανερώνει πολλά. Ένα άλλο δείγμα είναι ότι οι συναυλίες είναι λαϊκές συνευρέσεις. Δεν έχουν καμία σχέση με τα δικά μας μέγαρα όπου πρέπει να πας καλοντυμένος κτλ. Έβλεπα καθαρίστριες με τα ρούχα της δουλειάς, οικοδόμους, γιαγιάδες με τα εγγόνια τους...Εκεί συνειδητοποιείς ότι η τέχνη είναι μέρος της καθημερινότητας τους.

Τους κάνει ωστόσο η τέχνη να ζούνε καλύτερα;

Ναι, γιατί η ζωή εκεί είναι πολύ σκληρή, το κράτος είναι αμείλικτο, η γραφειοκρατία θανατηφόρα, οι αλλαγές πολιτικών καταστάσεων βίαιες. Η τέχνη δίνει μια αίσθηση συνέχειας, ένα αντίβαρο και μια διέξοδο, αλλά και μιαν άλλη αξία στην ύπαρξη τους.

Εσένα, τι σου αποκάλυψαν όλα αυτά για τον εαυτό σου;

Πως χρειάζεται να είμαι πιο ουσιαστικός στη διαχείριση του χρόνου μου και στις αποφάσεις μου. Με βοήθησε πολύ το γεγονός ότι βρισκόμουν σ' έναν χώρο, όπου για μήνες κανένας δεν περίμενε τίποτα από μένα, εκτός από του να γράφω μουσική.

Όταν λες ότι έγινες πιο ουσιαστικός στην διαχείριση του χρόνου σου τι εννοείς;

Δεν χάνω πια τόσο πολύ χρόνο σε πράγματα εξωμουσικά.

Πριν τον έχανες;

Ναι. Με πολλούς τρόπους, και χωρίς να το καταλαβαίνω.

Δουλεύεις σκληρά;

Δεν θα το έλεγα. Ήμουν από παιδί τεμπέλης. Ο πατέρας μου, όταν ήμουν μικρός, μου έλεγε «Εσύ παιδί μου να βρεις μια πλούσια να παντρευτείς και να κάθεσαι». Αυτή ήταν η συμβουλή του, γιατί έβλεπε πόσο τεμπέλης ήμουν. Παρόλα αυτά βρέθηκα να δουλεύω πολύ, περισσότερο απ' όσους γνωρίζω, μερόνυχτα ασταμάτητα, χωρίς όμως να νιώθω ότι δουλεύω σκληρά, γιατί αυτό που κάνω το αγαπώ και γιατί έχω την ευλογία να ζω μέσα σε αυτό και μέσα από αυτό. Σκληρή είναι η δουλειά που δεν σου αρέσει, που την κάνεις αναγκαστικά. Εμένα, η μουσική είναι μέσα στη ζωή μου, το στούντιο είναι μέσα στο σπίτι μου, τα μωρά μου παίζουν μέσα στο στούντιο. Και όταν λείπω, λείπω για τη μουσική. Ο κόπος μού επιστρέφεται, γίνεται ζωή. Η μουσική με τροφοδοτεί καθημερινά. Μου τα δίνει όλα, αλλά τα ζητάει και όλα. Και με αναγκάζει συνεχώς να θέτω ερωτήματα για τη στάση, τη σκέψη, τις πράξεις, τη συμπεριφορά και τη ζωή μου.

Έχεις απαντημένα αυτά τα ερωτήματα;

Δεν απαντούνται ποτέ αυτά τα ερωτήματα. Υπάρχουν ερωτήσεις που είναι αρκετό να τις θέσεις και που είναι σημαντικότερες από κάθε απάντηση.

Η κλασική μουσική για σένα πώς ορίζεται;

Είναι η λόγια μουσική, η οποία ξεφεύγει από την φόρμα του τραγουδιού και από την στενή χρονική διάρκεια του. Έχει άλλες ελευθερίες και άλλους περιορισμούς, τους οποίους εσύ διαλέγεις ανάλογα με το τι θέλεις να γράψεις. Διότι, το πέταγμα της τέχνης δεν είναι μόνο η ελευθερία της, αλλά και οι περιορισμοί που εσύ επιλέγεις να θέσεις. Είναι σαν το χαρταετό, ο οποίος πετά μόνο όσο τον κρατάς, πρέπει δηλαδή νά 'ναι δεμένος για να πετάξει. Όταν τον αφήσεις, όταν ελευθερωθεί, πέφτει.

Μ'αρέσει αυτός ο συμβολισμός σου.

Έτσι είναι. Για μένα δεν υπάρχει σημαντικό και ασήμαντο σε αυτή την ιστορία. Υπάρχει η ανάγκη να παραχθεί ένα έργο. Το φτιάχνεις λοιπόν, όσο καλύτερα μπορείς, και αυτό είναι αρκετό. Ακούγοντας πχ παλαιότερους δίσκους μου, πολλά πράγματα θα τα έκανα αλλιώς σήμερα. Αλλά δεν διορθώνεις ποτέ ένα παλιό ημερολόγιο επειδή σήμερα σου φαίνεται ελλειπές.

Αρκεί να ξέρεις πως ήταν ειλικρινές;

Ναι. Να νιώθεις πως σε εκπροσωπούσε όταν γινόταν. Και τότε, δεν τίθεται θέμα πια, ούτε σεμνότητας, ούτε έπαρσης. Ο κόπος, το κόστος, το τίμημα που κατέβαλες, σε καθαρίζει ως ένα βαθμό και από τον επηρμένο εαυτό σου, αλλά και από την εικόνα του σεμνού καλλιτέχνη, όπως ονομάζουν μερικούς από μας.

Τι εννοείς καθαρίζεις;

Εννοώ πως κάνεις τη δουλειά σου με αφοσίωση κι αυτό σου είναι αρκετό, ακόμα κι αν δεν έχεις ιδέα αν αξίζει ή όχι.

Και η εξαργύρωση η δική σου ποιά είναι;

Το να νιώθω καλά με τον εαυτό μου, με το υλικό μου και με τους ανθρώπους στους οποίους παρουσιάζω αυτό το υλικό, που καταναλώνουν χρόνο και χρήμα για να το παρακολουθήσουν.

Είναι μεγάλη υπόθεση να καθαρίζεις από τα περιττά και να επικεντρώνεσαι στην ουσία.

Δεν λεω ότι το κατάφερα, από περιττά άλλο τίποτα οι ζωές μας. Λέω ότι προσπαθώ. Μεγαλώνωντας, αναγκάζομαι να θέσω άλλες προτεραιότητες και να προσπαθώ ξεκαθαρίσω κάποιες θολές περιοχές.

Νιώθεις ότι χρειάστηκε να αλλάξεις πολλά, μέσα από αυτό το ξεκαθάρισμα;

Όχι, ευτυχώς. Οι βάσεις της ύπαρξης μου μέσα σε αυτό το χώρο εξακολουθούν να ισχύουν και να με βοηθούν.

Το ότι έγινες πατέρας, πώς σε βοήθησε σε αυτή την διαδικασία;

Έγινα πιο δημιουργικός, παρόλο που μειώθηκε κάπως ο χρόνος που δίνω στην μουσική. Αυτόν όμως τον λιγότερο χρόνο, ίσως επειδή αισθάνομαι ότι τον στερώ από την οικογένεια μου, τον συμπυκνώνω και δουλεύω πιο ουσιαστικά.

Θυμάμαι τώρα μια φράση που σου είχε πει κάποτε ο πατέρας σου...Ότι «επιτυχία είναι νάσαι σύμφωνος με τον εαυτό σου»

Ξέρεις πότε μου την είπε;

Θέλω πολύ να μάθω.

Όταν έγινε χρυσός στην Ελλάδα ο πρώτος μου δίσκος, με τα τραγούδια του Νίκου Ζούδιαρη. Στην Κύπρο ήμουν ακόμη άγνωστος. Πήρα λοιπόν μια μέρα τον πατέρα μου τηλέφωνο από την Αθήνα και του είπα «ξέρεις, έχω μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα». Εκείνος τότε μου απάντησε «Μπράβο παιδί μου, και να θυμάσαι πως επιτυχία είναι να είσαι σύμφωνος με τον εαυτό σου».

Σε αυτό οφείλεται, λοιπόν, το ότι παρόλο που είχες από νωρίς επιτυχία, κατάφερες να παραμείνεις σύμφωνος με τον εαυτό σου;

Κοίτα...Υπήρξα πολύ τυχερός γιατί έτυχα ευρείας αποδοχής με το που ξεκίνησα. Κι αυτό μου έδωσε πολλά προβλήματα, αλλά και πολλά δώρα. Μου δημιούργησε καταρχήν την κατάθλιψη του ανθρώπου που με έπαρση πιστεύει ότι η δουλειά του είναι για τους λίγους, ενώ τελικά αποδεικνύεται ότι είναι για τους πολλούς.

Έπαθες τέτοια κατάθλιψη;

Ναι, βέβαια. Γιατί μια ζωή άκουγα δίσκους που νόμιζα ότι δεν τους άκουγε κανείς και ξαφνικά βγάζω ένα δίσκο και τον ακούει όλος ο κόσμος. Ήταν τραγικό (γέλια). Την ίδια όμως στιγμή, ήταν και δώρο. Μου έμαθε πως δεν πρέπει να παίρνω πολύ στα σοβαρά τον εαυτό μου. Σκεφτόμουν «Ποιος είσαι; Ένας τραγουδιστής με κοτσίδα που σε βάζει αφίσα η Σούπερ Κατερίνα». Και αυτό με ανάγκασε να ταπεινωθώ και ν' ασχοληθώ με τη μελέτη και τα τραγούδια μου. Όχι για να αποδείξω κάτι, μόνο για την προσωπική μου ησυχία, για την αποθεραπεία μου. Αυτό ήταν μεγάλο δώρο και για την δουλειά μου και για την ύπαρξη μου.

Η πρώτη σου επιτυχία, δηλαδή, ηταν ταυτόχρονα και το πρώτο σου χαστούκι;

Ακριβώς. Τη μέρα που θα γινόταν η απονομή του χρυσού δίσκου, είχα κάνει μια επέμβαση στην πλάτη μου. Όταν το βράδυ πήγα στην απονομή, όλοι έρχονταν και με χτυπούσαν στην πλάτη για να μου δώσουν συγχαρητήρια και γω σκεφτόμουν μέσα μου πως η επιτυχία πονάει. (γέλια)

Ήταν ένα καλό σημάδι...Δεν ήξερα, όμως, ότι είχες τέτοιου είδους πνευματικό σνομπισμό...

Ναι, είχα. Νομίζω, όμως, πως μου πέρασε (χαμόγελο)

Άρα σημαίνει πως μεγαλώνεις καλά στα χρόνια.

Καλά-κακά, μεγαλώνω Ελένη μου. Αυτό είναι!

ΚΑΤΙ ΟΜΟΡΦΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΟ ΔΕΙ ΟΠΟΙΟΣΔΗΠΟΤΕ

Πως ένιωσες στην συναυλία της Αγίας Πετρούπολης;

Ήταν συγκλονιστική στιγμή για μένα γιατί καταρχήν η συναυλία έγινε στο κονσερβατόριο και το έργο μου παιζόταν από μια πολύ σπουδαία ορχήστρα και την καλύτερη χορωδία της πόλης με ένα αγαπημένο μου φίλο ως μαέστρο, τον Γιώργο Κουντούρη. Ηταν πραγματικά συγκινητικό το ότι άκουγα επιτέλους αυτούς τους ήχους, τους οποίους δούλευα στο υπόγειο μου τόσα χρόνια, να παίζονται από όργανα. Είναι όπως όταν αγαπάς κάποιο άνθρωπο από μακριά, μέσω αλληλογραφίας, και έρχεται η στιγμή να τον συναντήσεις. Ήταν ένα τέτοιο συναίσθημα.

Έχεις άγχος για το πώς θα πάει εδώ;

Εχω λίγο. Εδώ δεν ξέρω πόσο εύκολα ο λάτρης της συμφωνικής μουσικής θα αποδεχτεί το ότι ένας τραγουδοποιός ασχολείται με αυτήν, ούτε πόσο εύκολα ο λάτρης των τραγουδιών θα έρθει να ακούσει αυτή την μουσική. Για μένα βέβαια αποτελεί μια κοινή πορεία, δεν το βλέπω σαν κάτι ξέχωρο. Αν τα τραγούδια μου αρέσουν σε κάποιον, μου φαίνεται αυτονόητο πως θα του αρέσει και αυτό.

Υπάρχει και το πρόβλημα ότι εδώ κυριαρχεί το στερεότυπο ότι πρέπει να καταλαβαίνεις από κλασική μουσική για να πας να την ακούσεις.

Αυτή η αντίληψη έκανε μεγάλη ζημιά. Όπως πηγαίνεις σε μια συναυλία τραγουδιών με ανοιχτές τις αισθήσεις σου, έτσι πρέπει να πηγαίνεις και σε μια κλασική συναυλία. Με την ίδια χαλαρότητα και την ίδια χαρά. Κανένας συνθέτης δεν έγραψε για να καταλάβουν οι πέντε που «ξέρουν από μουσική». Όλοι οι συνθέτες έγραψαν από βαθειά ανάγκη να μιλήσουν, να επικοινωνήσουν, να φτιάξουν κάτι όμορφο. Και κάτι όμορφο μπορεί να το δει οποιοσδήποτε. Όταν δεν ακούς τους μεγάλους κλασικούς, επειδή δεν ξέρεις μουσική, είναι σαν να λες «Δεν πάω στον Παρθενώνα, γιατί δεν ξέρω από αρχιτεκτονική». Μα, δεν χρειάζεται να ξέρεις. Μόνο να νιώθεις.