2009 Ιανουάριος - Περιοδικό Μανιφέστο

Πόσο στοιχίζει σε έναν καλλιτέχνη να είναι μακριά από το κέντρο των εξελίξεων;

Το κέντρο των εξελίξεων βρίσκεται μέσα μας. Με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι εξελισσόμαστε. Δε βρίσκεται ούτε στη Βουλή, ούτε στα γραφεία των εφημερίδων, ούτε στους μποτιλιαρισμένους δρόμους της πρωτεύουσας. Δεν αισθάνομαι ότι έχασα κάτι, όσον αφορά τουλάχιστον την καλλιτεχνική μου πορεία, ζώντας μακριά απ' την Αθήνα. Ίσα – ίσα, μου δίνεται τώρα η ευκαιρία να μην κάνω πράγματα που ούτως ή άλλως ποτέ δεν ήθελα να κάνω. Και μια εξαιρετική δικαιολογία να λέω όχι χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις και ναι όταν πράγματι το εννοώ. Κατά τα άλλα, το να μένω εκτός Αθηνών, μου στοιχίζει μερικά ευρώ για βενζίνη, ή για το τραίνο, όποτε έχω στούντιο ή συναυλία, ή όποτε θέλω να δω κάτι.

 

Πόσο σέβεται μια εταιρία την αγρανάπαυση ενός καλλιτέχνη και πόσο σέβεσαι εσύ τις «εύλογες» απαιτήσεις τους;

Δεν μπορείς να κατευθύνεσαι αενάως προς τα έξω, αντλώντας από μια δεξαμενή που ποτέ δεν γεμίζεις. Εργάζομαι, ακόμα κι' όταν φαινομενικά τεμπελιάζω. Διαβάζω, ακούω, μελετώ, γράφω. Ψαρεύω, παίζω μέτρια μπάλα, κακό σκάκι, περνώ χρόνο με τους δικούς μου (πάντα λίγος αυτός ο χρόνος), ταξιδεύω, βαριέμαι. Όλα αυτά είναι απαραίτητα συστατικά της δημιουργίας, έτσι όπως εγώ μπορώ να την καταλάβω. Είναι ο μόνος τρόπος να βρίσκομαι σε σχέση με τον εαυτό μου και τον κόσμο. Ο τρόπος να βρίσκω το μέτρο και να το χάνω.
Η δισκογραφική μου εταιρία δεν έχει ούτε εύλογες, ούτε άλλες απαιτήσεις από μένα, πέρα από το να καρπώνεται τα περισσότερα λεφτά από τις πωλήσεις των δίσκων μου. Αρκετό δεν είναι αυτό; Εγώ φτιάχνω, αυτοί πουλούν. Δεν είμαι έμπορος, ούτε κι αυτοί καλλιτέχνες. Έτσι, πέρα απ' την κάλυψη των οικονομικών αναγκών της δημιουργίας ενός δίσκου, οι οποίες συχνά είναι μεγάλες, δεν ασχολούνται ούτε με το χαρακτήρα της δουλειάς μου, ούτε με κάποιο στάδιο της σύλληψης και υλοποίησης ενός κύκλου τραγουδιών. Και τους ευγνωμονώ γι' αυτό. Και κάποιοι μου είναι μέχρι και συμπαθείς. Μ' έχουν βέβαια για περίεργο, ιδιόρρυθμο και σνομπ, αλλά τι να κάνουμε; Το γεγονός ότι εμπορικά αφήνω κέρδος σε μια σειρά επιχειρήσεων, είτε μου αρέσει, είτε όχι, εξαγοράζει την ελευθερία μου. Και τη δυνατότητά μου να είμαι δύσκολος, κακομαθημένος, ίσως υπερόπτης, αλλά παραγωγικός. Πικρή αλήθεια!
Γενικά, πάντως, πιστεύω ότι οι δισκογραφικές εταιρίες σέβονται σήμερα τους καλλιτέχνες όσο και οι ίδιοι τον εαυτό τους και το έργο τους.

 

Φαίνεται να ακολουθείς μια αντίστροφη πορεία, απ' τα εύκολα στα δύσκολα. Η τελευταία σου δισκογραφική δουλειά μάλιστα, αποτελούσε μια ενορχηστρωτική και συνθετική σπαζοκεφαλιά για τα πλαίσια του mainstream «εντέχνου». Ωστόσο οι πωλήσεις πήγαν περίφημα. Πως το εξηγείς;

Δεν πάω απ' τα εύκολα στα δύσκολα. Όλα δύσκολα μου φαίνονταν πάντα. Εύκολα μόνο γιατί τα αγαπούσα. Προσπαθώ, όσο γίνεται, να χωρέσω σε ένα δίσκο, σε μια συναυλία, ό,τι είμαι τη δεδομένη στιγμή. Όσο ξεκάθαρα ή θολά μπορώ να το αντιληφθώ. Κι' αυτό, αν και ακούγεται συχνά εύκολο ως αποτέλεσμα, είναι εξαιρετικά επίπονο. Και λυτρωτικό. Όχι σαν στριπτίζ. Σαν εξομολόγηση. Όσο για τις περίφημες πωλήσεις που λες, μου φαίνονται ανεξήγητες. Λες όταν κουρευτώ να μη θέλει πια κανείς να με ακούσει;

 

Η επόμενη δουλειά σου θα είναι ακόμα πιο underground, απ' ότι ακούγεται. Τι τύχη περιμένει άραγε τα κυπραίικα τραγούδια στο δισκογραφικό αρχιπέλαγος των «καλαμαράδων»;

Η παράδοση είναι συνώνυμη της εξέλιξης. Αλλιώς ακόμα θα παίζαμε μουσική χτυπώντας πέτρες και ουρλιάζοντας. Είναι σαν μια μάνα ή μια ερωμένη που σου δίνει αυτό που χρειάζεσαι, ανάλογα με τις δικές σου ανάγκες, το δικό σου χαρακτήρα (στον οποίο και αυτή δεν είναι αμέτοχη), ανάλογα με το τι μπορείς - και πώς - εσύ να αφομοιώσεις και να επεξεργαστείς. Τις δικές της μαγικές ανάγκες τις καλύπτει δίνοντας. Και περνώντας, μέσα από σένα αλλά και μαζί με σένα στους επόμενους.
Αναρωτιόμαστε καμιά φορά με το Μιλτιάδη Παπαστάμου (μαζί κάνουμε το δίσκο και την έρευνα εδώ και εφτά – οχτώ χρόνια) για την αντίδραση των διαφόρων στο δίσκο αυτό. Έχοντας, πάντως, στα χέρια μας ένα υλικό φτιαγμένο από την ανάσα των αιώνων, μόνο με σεβασμό προς το ίδιο, (συνεπώς και προς αυτό που εμείς είμαστε), μπορούμε να το αγγίξουμε. Αλλιώς δεν θα είχε νόημα. Εμείς ίσως να κινδυνεύουμε. Η παράδοση όμως δεν κινδυνεύει. Έχει το δικό της βιολογικό καθαρισμό. Είτε «σωστά» αντιμετωπίσουμε τα τραγούδια είτε όχι, αυτά δεν θα πάθουν τίποτα. Θα μας τινάξουν σα σκόνη στο μανίκι τους. Και θα 'μαστε πάντα ευγνώμονες που μπορέσαμε να τ' αγγίξουμε, έστω και άγαρμπα.

 

Κάποιος άλλος με την δική σου επιτυχημένη πορεία θα καταλάγιαζε. Εσύ ησυχία δεν έχεις! Τι γυρεύεις τώρα στις Ρωσίες;

Κάτι μαθήματα θα κάνω, ένα πρώτο μέρος τους τουλάχιστον, στο εκεί κονσερβατόριο, πάνω στη σύνθεση και την ενορχήστρωση της ορχηστρικής μουσικής του 20ου αιώνα. Όχι ότι θα γίνω Σοστακόβιτς, ούτε ότι στα 35 μου θα καταφέρω επιτέλους να γίνω παιδί - θαύμα. Το πολύ – πολύ, αν έχω κάποιο τεράστιο ταλέντο που κατάφερα μέχρι τώρα να μου κρύψω, και αν μελετήσω εντατικά μέσα στις επόμενες πεντέξι δεκαετίες να γίνω γέρος – θαύμα!

 

Έχεις εκφράσει και μέσα απ' τα τραγούδια σου την ανησυχία σου για την απώλεια της έμπνευσης. Φοβάσαι πως θα υπάρξει κάποια στιγμή που θα παροπλιστείς;

Ποτέ δεν ξέρεις ποιος είσαι. Κι' όσο ψάχνεις, έχεις έμπνευση. Γιατί τη ζητάς. Όποτε πέφτω στην ψευδαίσθηση πως ξέρω ποιος είμαι, όποτε γίνομαι ο ρόλος μου και ξυπνώντας το πρωί ντύνομαι τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, η έμπνευση με αφήνει. Η μεγαλύτερη θλίψη σε έναν άνθρωπο είναι να γίνεται ο ρόλος του.
Η έμπνευση πάντως αφορά πρωτίστως τη ζωή. Δευτερευόντως την τέχνη. Και είναι πάντα εκεί. Εσύ παύεις να τη βλέπεις. Αυτή η στιγμή της έλλειψής της είναι ιερή, όπως και η στιγμή που ορμά πάνω σου σαν τρικυμία. Ελπίζω να παροπλιστώ γλυκά. Να κρεμάσω την ασπίδα μου σε ένα τζάκι αναμμένο.

 

Υπάρχει στο λεξιλόγιό σου το «πρέπει», το ωράριο εργασίας που σάρκαζε ο Σαββόπουλος;

Υπάρχει. Όχι όμως στο δημιουργικό επίπεδο. Δεν μπορώ να γράψω, ούτε να μελετήσω με ένα πρέπει να κρέμεται πάνω απ' το κεφάλι μου. Αυτά τα πέρασα στο σχολείο και στο ωδείο, αν και αρκετά ανώδυνα, είν' η αλήθεια. Μόνος μου μετά έμαθα περισσότερα, χωρίς να με κυνηγάει κανείς έξω από μένα. Όχι γιατί πρέπει. Γιατί επιθυμώ. Μέσα σε ωράρια μπορώ να δουλέψω. Όχι όμως να εργαστώ.

 

Ποια άλλη ανατροπή να περιμένουμε απ' το «παράξενο και σκοτεινό παιδί»;

Δεν είμαι παράξενος και σκοτεινός. Αυτές είναι δικαιολογίες που χρησιμοποιώ όταν δεν θέλω να εξηγώ. Είναι άλλες λέξεις για την έπαρση ή την αδιαφορία. Ούτε ανατροπές να περιμένετε. Για να ανατρέψεις κάτι, πρέπει πρώτα να το χτίσεις. Τώρα χτίζω.


Back